De lantaarnpaal die midden op het Narodni trg (Volksplein) staat, is een kopie van de lantaarnpaal die in 1894 dienst deed als eerste elektrische verlichtingspaal.

 

De stad Zadar kreeg elektrische straatverlichting 13 jaar vóór de hoofdstad Zagreb

Zadar, de eerste stad met straatverlichting, wat vooraf ging

Aan het einde van het Venetiaanse bestuur kreeg Zadar in 1771 een permanent nachtelijke straatverlichting. Er waren toen 46 straatlantaarns in de stad.

Voor de onderhoudskosten van de openbare verlichting deed men beroep op zoutbelasting. Let wel, in Zadar is er sinds 1520 openbare verlichting.

Toen een paar jaar later (1797) Oostenrijk aan het bewind kwam, deden ze beroep op de Italiaanse ondernemer Antonio Benedetti voor het onderhoud en werking van de openbare verlichting. Leuk om weten is dat hij ontheven was van zijn taken ‘op heldere nachten met volle maan’.

In de korte periode van de Franse overheersing (1805-1813) moest iedere burger die zich na 22 uur verplaatste in de stad zijn eigen lantaarn dragen.

In 1860 kwamen er benzinelampen, 300 in totaal. Maar de benzinelampen waren duur in onderhoud, onveilig en ontvlambaar.

straatverlichting paal Zadar
sv. Krsevan, beschermheilige Zadar

We zien tweemaal St. Chrysogonos (Sveti Krševan), de beschermheilige van de stad: onderaan op de paal en rechtsboven op de toren van het stadhuis.

Zadar was de eerste stad in Kroatië met elektrische straatverlichting

Aan het einde van de 19e eeuw (1885) besliste de stad om over te schakelen op elektriciteit. Negen jaar later, in 1894, kwam de elektriciteitscentrale er. De thermo-elektrische centrale stond in de kleine haven van Foša. Het hoofdbureau van Elektra is trouwens nog altijd op die plaats. 
Elektra zadar
Fosa Zadar

Hoofdbureau van Elektra aan de haven van Foša

Eerste lantaarn met elektrische straatverlichting op Volksplein Zadar

De inauguratie (installatie) was meteen een openbare test. Op 31 december 1894 plaatste men een 9 meter hoge lantaarnpaal in het midden van het Volksplein (Narodni trg). Toen de klok op oudejaarsavond precies 8 uur sloeg, brandde voor het eerst de elektrische straatverlichting.

straatverlichting aan stadswacht Zadar

Toren van de stadswacht. Foto credits: Zadar tourist board

Het was één groot volksfeest. Op het plein stond een massa volk. “Het plein was verlicht alsof het klaarlichte dag was”, meldde de krant toen. De dag erna, op 1 januari 1895 was er elektrische verlichting  in 23 straten en op 3 pleinen. Ook openbare instellingen en tal van particuliere handels- en ambachtelijke werkplaatsen, cafés en fabrieken kregen elektrische verlichting Zagreb kreeg  pas 12 jaar later, in 1907, elektrische verlichting ( als je de dag van de inauguratie meerekent, is het zelfs 13 jaar).
straatverlichting volksplein Zadar
volksplein Zadar

Zadar, Volksplein : centrum van de stad.

De ideale plaats om even uit te rusten op één van de vele terrasjes aan het stadhuis.

  Tekst: Dolf Lammens Meer leuke weetjes over de geschiedenis lees je op de website van Zadar Tourist Board.
De schandpaal op het forum in Zadar
Zadar, Benedictijner klooster

Pin It on Pinterest